Hoogpathogene vogelgriep in broedkolonies en botulisme

Hoogpathogene vogelgriep H5N1 (HPAI) werd in mei 2022 voor het eerst in kolonies van kustbroedvogels in Nederland vastgesteld. Het Deltagebied is van groot belang voor kustbroedvogels in Nederland. In korte tijd werden enkele duizenden volwassen broedvogels en hun kuikens slachtoffer van deze dodelijke virusinfectie.

Vooral sterns en meeuwen werden getroffen en bij grote stern en visdief was de impact van deze uitbraak groot. In het geval van de grote stern is naar schatting 60 – 70% van de Nederlandse broedpopulatie in enkele weken tijd gestorven aan de gevolgen van vogelgriep. Het zal lang (mogelijk tientallen jaren) duren voordat de broedpopulatie zich weer tot het oude niveau van voor de uitbraak hersteld heeft.

Tot 2022 was de trend van de broedpopulatie van de grote stern positief in het Deltagebied maar het is waarschijnlijk dat het instandhoudingsdoel bij deze Natura2000 soort de komende jaren niet meer gehaald zal worden. Hetzelfde geldt voor de visdief waarvan eveneens een belangrijk deel van de broedpopulatie stierf door vogelgriep. De trend van deze soort is al langere tijd negatief in het Deltagebied en het instandhoudingsdoel van 6500 paar wordt al sinds 2008 niet meer gehaald. Sterfte van vele honderden volwassen visdieven in 2022 heeft aldus een grote impact op de populatie.

Vindplaatsen van grote sterns in de periode mei – oktober 2022

Tussen mei en oktober 2022 werden in totaal 17 872 dode vogels geregistreerd in het Deltagebied. In augustus werd voor het tweede achtereenvolgende jaar botulisme vastgesteld bij watervogels in het westelijk deel van de Westerschelde. Het belangrijkste slachtoffer bij deze uitbraak was de bergeend, waarvan er bijna 1800 dode exemplaren zijn verzameld. Ook grote aantallen meeuwen (met name zilvermeeuw en kokmeeuw) en kleine aantallen steltlopers werden gevonden. Grote aantallen dode vogels spoelden aan op drukke stranden langs de Walcherse en Zeeuws-Vlaamse kust en werden met spoed opgeruimd door diverse instanties aangevuld met vrijwilligers. Ruim 2700 vogels werden zonder determinatie vernietigd.

“Dummy waakt over gestorven visdief”, foto is gemaakt zoals de visdief gestorven is. visdiefvlot Tij, Stellendam, 24 juni 2022 (foto Sander Lilipaly)

Het feit dat zulke grote aantallen watervogels in zo’n korte tijd in het Deltagebied zijn doodgegaan is zorgwekkend en heeft een grote impact op populatieniveau van de betrokken soorten. Meer onderzoek en organisatie is nodig om in het geval van toekomstige uitbraken zo adequaat mogelijk te kunnen reageren.

Deltamilieu Projecten (DMP) is door de Provincie Zeeland gevraagd om de door verschillende partijen verzamelde gegevens over de vogelsterfte in de periode mei t/m oktober 2022 samen te voegen in één rapport. Lees hier het rapport Vogelsterfte in het Deltagebied in 2022: Hoogpathogene vogelgriep in broedkolonies en botulisme.